Atardamar ve Hastalıkları

Atardamar ve Hastalıkları

Atardamar ve Hastalıkları. İçinde kanın dolaştığı damarlar, adaleden yapılmış borular gibidir. Damarların iç tabakasına intima veya endotel denir. Kılcal damar­lar yalnız endotelden oluşur. Bü­yük damarlarda ortada düz kas­lardan yapılma adale tabakası ve dışta bağdokusundan yapılma elastik bir tabaka daha vardır.

Toplardamar ile Atardamar Farkı

Ge­nel olarak damarlar, atardamar (arter) ve toplardamar (ven) olarak iki çeşittir. Atardamarların adale tabakası daha kalın ve elastikidir. Toplardamarların adale ta bakası daha ince olup, ayrıca içinde ka­nın geriye dönüşünü önlemeye yarayan valvül denen kapakçıklar bulunur. Kalpten aort adını alan geniş bir atardamar çıkar ve dalla­ra ayrılarak bütün organlara ve dokulara kanı götürür. Atarda­marların içinde kan, normalde 120 mm. cıva basıncına eş bir basınç ile akmakta, arteryol adını alan ufak damarlara ve nihayet kapiller denilen kılcal damarlara kadar ile­tilmektedir. Kanın kalbe dönüşü venöz kılcal damarlardan gittikçe kalınlaşan toplardamar sistemi ile olmaktadır. Atardamar sisteminin dalları arasında çok sayıda ağız­la şma (anastomoz) vardır. Bu su­retle bir atardamarın bağlanması, tıkanması, o bölgenin hemen kan­sız ve beslenmesiz kalmasına ne­den olmaz. Kollateral denilen yan dallar o bölgeyi besleyebilir.

[caption id="attachment_2528" align="aligncenter" width="279"] Atardamar ve Hastalıkları[/caption]

Atardamar Hastalıkları

Atardamar hastalıkları kabaca ge­nişleme (vazodilatasyon), yerel büyüme (anevrizma) ve daralma (vazokonstriksiyon) şeklinde gö­rülür. Atardamarların intima tabakasın­da yağlı maddelerin (lipid) birik­mesi damar çeperinde aterom de nilen yağ ve bağ dokusu karışımı plakların oluşmasına sebep olur. Böylece damar, esnekliğini kaybe­derek sertleşir. Buna arterioskle­roz veya ateroskleroz denir. Arte­riosklerozun diğer bir adı da da­mar sertliğidir. Ayrıca damarlarda kan pıhtıları birikerek tromboz ve emboli şeklinde damar tıkamala­rına neden olabilir. Atardamarların iltihabi hastalıkla­rına arterit, tümörlerine ise he­mangiom denir. Damar sertliğini kolaylaştıran fak­törler (risk faktörleri) şunlardır.

Damar Sertliğini Kolaylaştıran Faktörler

1. Kanda yağ miktarının fazla ol­ması yani hiperlipidemi: Buradaki yağlı madde kolesteroldür. Nor­malde 100 mililitre kanda 230-250 mg kolesterol bulunur. Bunun 250 mg’ı aşması tehlikeli bulunarak kontrol altına alınır.
2.Yüksek tansiyon
3.Şeker hastalığı
4.Sigara içmek
5.Şişmanlık
6.Hipotiroidili guatr
Bunlar, etkileri oldukça fazla olan risk faktörleridir. Bunlardan baş­ka; erkeklerde damar sertliği ka­dınlardan üç misli fazladır. A gru­bu kana sahip olanlar diğerlerin­den daha çok risk altındadırlar. Hareketsiz kimseler, hareketliler­den daha çok hastalığa tutulurlar. Hamileliklerinde preeklampsi de­nilen rahatsızlığı geçiren kadınlar daha risklidirler.

Tedavi:

1. Kolesterolü yüksek olan bir şa­hıs doktor kontrolü altında tutul­malıdır ve yukarıda sayılan hasta­lıkların mevcut olup olmadığı araştırılır. Varsa tedavi yoluna gi­dilir.
2. Kolesterol düşürücü perhız ya­pılır. Bunun için margarin ve hay­vani yağları kesin olarak yememe­lidir. Örneğin yumurta sarısı, süt, beyazpeynir, kaymak, tereyağı, beyin, iç organ etleri, havyar, çi­kolata, ceviz, fındık, badem, hur­ma vb. yasaktır. Ayçiçeği yağı, mısırözü yağı, pamuk tohumu ya­ğı ve soya fasulyesi yağı gibi sıvı nebati yağlar kullanılmalıdır. Bu yağların hidrojenizasyon yolu ile elde edilen margarinleri, yüksek sıcakta hidrojenlendirildiklerin­den vücut ısısında yeterli miktar­da moleküllere ayrılamazlar. Kü­çük zerrecikler halinde kanda do­laşırlar. Bu ise damar sertliği için çok uygun bir zeminteşkil eder.

Damar sertliği geriye dönülmez bir olaydır. Bu bakımdan tedavisi; olayı yerinde durdurmaya, yani ilerletmemeye yöneliktir. Damar genişletici, kolesterol düşürücü ilaçlar bu konuda yardımcı olur. Alkolün damar sertliğini önleyebi­leceği ileri sürülmüştür. Fakat şimdiye kadar, hiçbir araştırmada alkolün damar sertliğini önleyici olduğu tespit edilememiştir. Çün­kü kolesterol seviyesindeki artış damar sertliğinin anahtar meka­nizması değildir. Öyle olmuş ol­saydı alkolün bu hastalığı önleme­si gerekirdi. Kısacası, damar sertli­ğinin mekanizması hakkında son söz söylenmeden, yetersiz araştır­ma neticelerine göre sonuç çıkar­mamalıdır. Alkol direkt olarak ka­raciğerde yağ metabolizmasını bozarak çeşitli hastalıklara sebep olmaktadır, vücutta depolanmadı­ğı için fazla miktarda alkol mideyi tahriş etmekte, kronik gastrite yol açmakta, bütün merkezi sinir sis­temini etkilediğinden kasların ve sinirlerin koordinasyonunu boz­maktadır.